Μαρτυρία Χιώτη κλητήρα για την Έψηση του Αγίου Μύρου στην Κωνσταντινούπολη τη δεκαετία του 1970!!

Ο κύριος Σταμάτης Μαρδάς κάτοικος στο Μυρμίγκη της Χίου τώρα… υπήρξε κλητήρας του Πατριαρχείου από το 1951 έως το 1962 όταν Πατριάρχης χρημάτισε ο Αθηναγόρας., μας εξηγεί μικρά μυστικά που δεν ξέρουν η ποιο πολύ!!

Η παρασκευή του Αγίου Μύρου λαμβάνει χώρα κάθε δώδεκα χρόνια. Η προετοιμασία της διαδικασίας αυτού του σημαντικού γεγονότος για την Ορθοδοξία ξεκινάει ένα χρόνο πριν. Το πρώτο βήμα είναι η αναζήτηση καύσιμης ύλης. Το Πατριαρχείο επιφορτίζεται να συλλέξει παλιές εικόνες από όλα τα Ορθόδοξα κράτη. Οι εικόνες αυτές είναι πολυκαιρισμένες με πολλές φθορές και δεν μπορούν να εκτεθούν πλέον για προσκύνημα. Είναι σημαντικό να μην παριστάνεται ή να μη διακρίνεται πλέον το πρόσωπο των αγίων στην επιφάνεια τους. Είναι είτε ξύλινες είτε χάρτινες είτε υφασμάτινες. Οι συνήθως κατεστραμμένες αυτές εικόνες την εποχή του Πατριάρχη Αθηναγόρα, κατά την οποία εργάστηκα στο Πατριαρχείο1, φυλάσσονταν σε μια ειδική για αυτή τη χρήση αποθήκη πλησίον της βιβλιοθήκης στον αύλειο χώρο του Πατριαρχικού ναού του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου στην Κωνσταντινούπολη. Η χώρα προέλευση των εικόνων αυτών ήταν ποικίλη: Ρουμανία, Κύπρος, Αμερική, Βουλγαρία... Προέρχονταν δηλαδή από όλο τον Ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο που βρίσκεται διασπαρμένος σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Η φωτιά που παράγεται από τις εικόνες είναι αυτή που θα βράσει το Άγιο Μύρο. Το Άγιο Μύρο με τη σειρά του θα παρασκευαστεί σε ποσότητα 400 λίτρων και κατόπιν θα μοιραστεί σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο.

Η Σύσταση

Το άγιο Μύρο αποτελείται κατά κύριο λόγο από λάδι. Μέσα σε αυτό εγχέουν διάφορα αρώματα τα οποία προέρχονται από διαφορετικούς τόπους της Χριστιανοσύνης. Έτσι για παράδειγμα η Χίος συνεισφέρει το ιδιαίτερο προϊόν της τη μαστίχα, η Βουλγαρία το ροδέλαιο και ούτω κάθε εξής. Αυτό αποτελεί το δεύτερο μέρος της προετοιμασίας για την παρασκευή του Αγίου Μύρου. Οι ουσίες φυλάσσονται σε ειδικό χώρο. Ένας άνθρωπος εντεταλμένος του Πατριάρχη και επιφορτισμένος με τη συλλογή του πλήθους των ουσιών ενημερώνει το Πατριαρχείο και εκείνο διαμέσου του Πατριάρχη απευθύνεται με επιστολές για την προμήθεια των ουσιών στην εκάστοτε περιοχή και Αρχιεπίσκοπο. Τα συστατικά τα οποία προστίθενται είναι 57 στο σύνολο. Τα 43 αποτελούν την εψόμενη ύλη. Τα υπόλοιπα εγχέονται μετά την έψηση τους. Για την φύλαξη του Αγίου Μύρου χρησιμοποιούνται ασημένια σκεύη. Τα πιο μεγάλα από αυτά, αριθμούν τα δώδεκα. Πρόκειται για ψηλά, σταμνοειδή δοχεία τα οποία έχουν δυο λαβές στα πλευρά τους. Παράλληλα υπάρχουν και μικρότερου μεγέθους αντικείμενα, πάντοτε φτιαγμένα από ασήμι, που σκοπό έχει την ορθή φύλαξη και μεταφορά των πτητικών συστατικών του Αγίου Μύρου.

Οι Μετέχοντες Μυρεψοί

Εδώ και χρόνια είχε καθιερωθεί να συμμετέχουν στις διαδικασίες παρασκευής του Αγίου Μύρου διάφοροι επιστήμονες. Ανάμεσα τους συμμετέχουν κυρίως χημικοί, φαρμακοποιοί και γιατροί. Είναι υπεύθυνοι για τις μετρήσεις των ουσιών, την ανάμειξη τους και επιβλέπουν με βάρδιες την εξέλιξη της διαδικασίας από την έναρξη μέχρι το τέλος της. Φορούν ειδική ενδυμασία-στολή. Πρόκειται για μακρύ λευκό ένδυμα. Γύρω από το λαιμό των φαρμακοποιών τοποθετείται μια κόκκινη κορδέλα υφάσματος από την οποία κρέμεται ένας χρυσός σταυρός. Το τελευταίο αποτελεί δείγμα της 

πιστοποίησης και της εξουσιοδότησης εκ μέρους του Πατριάρχη. Οι επιστήμονες αυτοί εννέα στον αριθμό ονομάζονται Μυρεψοί. Στην ομάδα αυτή υπάρχει ένας αρχηγός- υπεύθυνος ο οποίος ονομάζεται Άρχων Μυρεψός στον οποίο ο Πατριάρχης δίνει μεταξωτό λέντιο και καθήκον του είναι να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες παρασκευής του Αγίου Μύρου.

Η Διαδικασία

Όλα ξεκινούν την Κυριακή των Βαΐων. Εκείνη την ημέρα προσέρχονται οι απεσταλμένοι Δεσπότες και Αρχιεπίσκοποι με σκοπό να παραλάβουν την καθορισμένη ποσότητα Μύρου που θα τους χρειαστεί. Παρόντες είναι και οι Μυρεψοί. Οι Κοσμήτωρες-Μυρεψοί παραλαμβάνουν το σταυρό όπως και ο ομαδάρχης τους από τον Πατριάρχη αυτή την ημέρα.

Μάλιστα τιμητικά ο Πατριάρχης τους καλεί να σταθούν δίπλα του και παρακολουθήσουν τη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου τη Μεγάλη Πέμπτη. Οι διεργασίες για την παρασκευή του Αγίου Μύρου λαμβάνουν χώρα κάθε πρωί ως τη Μεγάλη Πέμπτη. Διαβάζονται Ευαγγέλια ενδιάμεσα της προηγιασμένης και λειτουργούν οι ξένοι απεσταλμένοι.

Η προετοιμασία ξεκινάει τη Μ. Δευτέρα. Μετά την προηγιασμένη οι μυρεψοί και ο Πατριάρχης κατευθύνονται στο χώρο στον οποίο θα εργαστούν. Ο Πατριάρχης κηρύσσει την έναρξη των εργασιών. Πραγματοποιεί τον αγιασμό των σκευών και ο ίδιος μετέχει κάνοντας την αρχή με τη ρίψη ελαίου και κρασιού εντός των ειδικών δοχείων τα οποία προορίζονται για την έψηση του Αγίου Μύρου. Πρόκειται για χάλκινους λέβητες μόνιμα εγκατεστημένους. Στη βάση τους υπάρχει κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος όπου ο Πατριάρχης ανάβει την πρώτη φλόγα. Η ίδια τελετουργική διαδικασία ακολουθείται την επόμενη ημέρα την Μεγάλη Τρίτη και τη Μεγάλη Τετάρτη.

Την Μ. Τετάρτη το Άγιο Μύρο πρέπει να είναι έτοιμο. Ξεκινάει η απόσταξη των ουσιών οι οποίες έχουν υποστεί το βρασμό. Παράλληλα προστίθενται τα αιθέρια έλαια. Επειδή εξατμίζονται πιο εύκολα για το λόγο αυτό προστίθενται στο μείγμα στο τέλος της διαδικασίας. Το μείγμα εγχέεται στους 12 αμφορείς. Τη Μεγάλη Πέμπτη τόσο οι Μητροπολίτες που υπάγονται στο Πατριαρχείο όσο και οι ξένοι Μητροπολίτες ή Πατριάρχες μετέχουν στην καθαγίαση του Μύρου που γίνεται ενδιάμεσα της Πατριαρχικής λειτουργίας. 

Αφου γεμίσουν τα 12 δοχεία μένει ένα κατακάθι. Αυτό γίνεται εξαιρετικό θυμίαμα. Το θυμίαμα προσφέρεται σε όλους τους αντιπροσώπους των κρατών που είναι παρόντες και μοιράζεται στον κόσμο των πιστών μαζί με το αντίδωρο. Ξεκινώντας από το παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέα το οποίο βρίσκεται ψηλά, οι συμμετέχοντες αρχιερείς και δεσπότες μεταφέρουν τα δοχεία με λιτανεία ως την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Τα δοχεία τοποθετούνται στο εσωτερικό της εκκλησίας. Σε κάθε δυο δεσπότες αναλογεί ένα δοχείο. Το μεταφέρουν μπροστά στην Ωραία Πύλη. Ο Πατριάρχης εξέρχεται από το ιερό και διαβάζει μια ειδική ευχή καθαγίασης του Μύρου. Δεξιά του βρίσκονται έξι δεσπότες και αριστερά του άλλοι έξι.

Μετά την τελετή καθαγίασης ο Πατριάρχης ανακοινώνει το πέρας της διαδικασίας. Τα δοχεία μεταφέρονται σε ένα ειδικό δωμάτιο όπου καισφραγίζονται. Κατόπιν κάθε αντιπρόσωπος της χώρας της οποίας ήταν παρών παίρνει την ποσότητα που χρειάζεται και επιστρέφει στο κράτος του. Επίσης προσέρχονται οι ενορίες της Κωνσταντινούπολης και λαμβάνουν και αυτές με τη σειρά τους το Μύρο. Μετά το πέρας της λειτουργίας βραβεύονται όλοι οι μετέχοντες στη διαδικασία παρασκευής του Μύρου. Μετά ακολουθεί δείπνο στα Πατριαρχικά δώματα. Κλείνοντας για την ιστορία θα ήθελα να μνημονεύσω τους δώδεκα Πατριάρχες οι οποίοι ήταν παρόντες και είχα την ευκαιρία να συναντήσω κατά την έψηση του Αγίου Μύρου την εποχή του Αθηναγόρα:

Χαλκηδόνος Θωμάς

Δέρκων Ιάκωβος

Ίμβρου και Τενέδων Μελίτων

Πριγκηπονήσων Ροδόθεος

Φιλαδελφίας Μάξιμος

Ικονίου Ιάκωβος

Περγάμου Αδαμάντιος (Χιώτης εκ χωρίου Λιθίου)

Ροδοστόλου Ιερώνυμος (Χιώτης εκ χωρίου Βαβύλων)

Σάρδεων Μάξιμος

Ειρηνουπόλεως Κωνσταντίνος

Αίνου Γερμανός

Θεοδωρουπόλεως Λεόντιος (ο μεγαλύτερος σε ηλικία, 90 χρόνων περίπου).

 Το χώρο του Πατριαρχείου την εποχή του Αθηναγόρα μας πληροφορεί ο κ. Σ. Μαρδάς ότι τον επισκέπτηκαν μεγάλες προσωπικότητες. Ανάμεσα τους θυμάται τον βασιλιά Παύλο και τη Φρειδερίκη. Τον Παπάγο. Τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και την Αμαλία

Την συνέντευξη την έδωσε στο Δημήτρη Κοκκινακη για το Περιοδικό για την Ιστορία της Φαρμακευτικής, ΕΥΔΗΜΟΥ ΤΕΧΝΗ, Τεύχος 6, Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος

Share: